Thursday, October 3, 2013

Có nên làm tình nguyện khi động cơ không cao cả?

>>>>> Cái ngoặc kép kỳ lạ ??? (Ảnh) --->
>> Đã có cơ chế nhưng…

***


Hoàng Đức Minh

Tình nguyện là hoạt động tốt đẹp của xã hội, nơi mà các hành động trợ giúp lẫn nhau, đóng góp cho xã hội được thực hiện mà không vì mục tiêu lợi nhuận. Trong những năm gần đây, hoạt động tình nguyện mở rộng, từ dọn dẹp đường phố, phân luồng giao thông, giúp đỡ người già, hay khám bệnh miễn phí cho người nghèo, ở bất cứ lĩnh vực nào cũng có thể thấy bóng dáng của những người làm việc tình nguyện.

Khó có thể thống kê phần trăm GDP mà các hoạt động tình nguyện đã tạo ra cho xã hội, nhưng ít nhất chúng ta cũng có một xã hội nhân văn hơn khi có những con người giúp đỡ người khác mà không lấy tiền. 

Tuy nhiên, một hành động tốt đẹp không đảm bảo rằng người làm điều đó là người tốt. Như Kant nói: “Động cơ quyết định đạo đức”. Về điểm này, tôi đồng ý với tác giả Bình Lê trong bài “Động cơ vận động quyết định sự công chính của NGO” và chính động cơ cũng sẽ quyết định sự tốt đẹp của những người làm tình nguyện.

Không giống như các NGO, nơi mà các nhân viên được trả lương để làm việc, các tình nguyện viên trong các tổ chức tình nguyện của thanh niên đều không được trả lương. Thậm chí, các tình nguyện viên phải bỏ tiền túi của họ ra để hoạt động, kể cả khi cuộc sống của họ không phải sung túc.

Tuy vậy, dù rằng ít có khả năng trục lợi về tài chính, hoạt động của các tổ chức tình nguyện hoặc các tình nguyện viên vẫn có thể xuất phát từ những động cơ không cao cả. Tại nhiều nơi, nhất là với những tổ chức được thành lập bởi Đoàn phường hay Đoàn trường đại học, hoạt động tình nguyện được chỉ đạo từ trên xuống. Động cơ xuất phát từ “tinh thần nghị quyết”, và tinh thần này do một lãnh đạo nào đó nghĩ ra chứ không do các thành viên trong tổ chức khởi xướng. 

Tình nguyện theo chỉ đạo nhìn có vẻ sôi nổi nhưng thực chất lại thấm đượm bệnh hình thức hay bệnh thành tích của lãnh đạo tổ chức. Câu chuyện một quãng đường 700m có 1000 thanh niên tình nguyện tham gia xây dựng là một câu chuyện “buồn cười mà không nên cười”. Điều này cho thấy động cơ của mỗi người tham gia tình nguyện rất quan trọng, có đúng mỗi tình nguyện viên đều thực sự “tình nguyện”?

Các câu lạc bộ tình nguyện ngày nay có cách làm việc khác nhiều với những câu lạc bộ của vài năm về trước. Các tình nguyện viên phải trải qua những thử thách khắt khe trước khi có thể trở thành một thành viên của câu lạc bộ. Điều này có khía cạnh tích cực vì nó làm tăng chất lượng tình nguyện viên của các tổ chức. Mặc dù vậy, phương châm “chỉ tuyển người giỏi sẵn” có thể khiến các tổ chức tình nguyện dần rời xa những giá trị cốt lõi của họ khi thành lập, đó là “tạo dựng một sân chơi chung” hay “kết nối những tấm lòng nhân ái”, đặc biệt tạo cơ hội để những người có động cơ muốn góp sức làm việc tốt? 

Tôi cảm thấy có quá nhiều các bạn trẻ tham gia tình nguyện chỉ vì những nhân tố mang tính ngẫu nhiên, một quyết định cảm tính và bị thúc đẩy bởi các “lợi ích của làm tình nguyện”. Nhiều người làm tình nguyện để có thêm nhiều bạn bè, được đi đây đi đó, làm đẹp Hồ sơ cá nhân hay đơn giản để giết thời gian. Dù rằng rất nhiều thành viên sau đó đã bị cảm hóa và truyền lửa bởi ý nghĩa tốt đẹp của các hoạt động mà họ thực hiện, đa số mọi người vẫn quyết định rời khỏi các hoạt động tình nguyện này khi họ bắt đầu cảm thấy nhàm chán, bận bịu với công việc hay đơn giản là đã có được giấy chứng nhận tham gia hoạt động tình nguyện. Rõ ràng, khi động cơ không trong sáng thì việc hết hứng thú với công tác tình nguyện là điều dễ hiểu. 

Động cơ quyết định hành vi, điều này đúng cả ở trong các hoạt động tình nguyện. Cho dù đều là các hoạt động giúp đỡ cộng đồng, hiệu quả của các hoạt động này vẫn sẽ bị ảnh hưởng bởi nếu người làm không có một động cơ “không cao cả”. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, các hoạt động tình nguyện đã không chỉ còn dừng lại là những “công việc tay chân” như trồng cây, dọn rác … Các dự án xã hội ngày càng yêu cầu cao ở chuyên môn và tổ chức như các dự án nâng cao nhận thức cộng đồng, hỗ trợ nhóm yếu thế, phát triển sinh kế bền vững … Với những hạn chế như không được trả lương, thiếu kinh nghiệm, tài chính hạn hẹp thì nếu không có một lý tưởng cao cả, động cơ tốt đẹp, liệu điều gì sẽ đảm bảo hiệu quả cho các hoạt động tình nguyện? 

Đem lại sự giúp đỡ cho cộng đồng là điều tốt nên các hoạt động tình nguyện đáng được ngợi khen. Tuy vậy, cần có cái nhìn khách quan và sáng suốt về động cơ tình nguyện của mỗi tình nguyện viên. Nếu bạn tham gia chỉ vì lợi ích của mình, ví như để có một hồ sơ xin việc đầy những hoạt động tình nguyện, thì bạn mới đang làm tình nguyện nửa vời, và có lẽ bạn không nên tham gia. Hoạt động tình nguyện chỉ tốt đẹp một cách thực sự và bền vững khi người làm tình nguyện vì mong muốn nhân văn trong sâu trái tim của họ.

Nguồn: Diễn Ngôn


Xem thêm:
- Nghĩ về dân chủ
- Bởi yêu là dại
- Có luật trưng cầu ý dân, tham nhũng sẽ phải sợ


No comments:

Post a Comment